Od pewnego czasu podczytuję sobie książki Dziewońskiego o artystach. Są inaczej pisane niż zwykłe biografie, z masą anegdot, reprodukcji programów teatralnych czy kinowych, zdjęć, ulotek i wycinków. Żywa historia bez nudy. Dla odmiany książka R. Wolańskiego o Eugeniuszu Bodo jest nieco innego rodzaju. Bardziej refleksyjna, stonowana a i tak na wyraz ciekawa, przybliżająca karierę Bodo. Kolorowa wyklejka, zdjęcia, plakaty budują atmosferę świata, który odszedł. Świata II RP. Ostatnia część książki, poświęcona wojennym losom Bodo, jest bardzo smutna. Tak jak los aktora "kultowych" filmów przedwojnia. Nawet jeśli ktoś nie kojarzy nazwisk czy tytułów filmów z pewnością pamięta szlagiery. Zwykle przez babcie czy dziadków. Jeśli chcecie zanurzyć się w świat amantów, pięknych pań czy posłuchać niezłej muzyki weźcie do ręki książkę o Bodo.

"W 1994 roku pojawiły się rezultaty działań Wiery Rudź. Zastępca Naczelnika Centralnego Archiwum Federalnej Służby Kontrwywiadu Federacji Rosyjskiej, Jakuszew, powiadomił w sierpniu 1993 roku Centrum Poszukiwań i Informacji Rosyjskiego Czerwonego Krzyża o losie Eugeniusza Bodo. Do pisma dołączył dwie jego fotografie. Miesiąc później Polski Czerwony Krzyż przesłał pod adresem Wiery Rudź list tej oto treści: "W związku z Pani bezpośrednim zgłoszeniem do Czerwonego Krzyża w Moskwie w sprawie uzyskania informacji o losie Pani krewnego uprzejmie informujemy, że CK w Moskwie przekazało do naszego biura następujące informacje."

Na papierze z czerwonym krzyżem w nagłówku czarno na biało napisano wreszcie to, co przez lata było skrzętnie skrywaną tajemnicą, a o czym szeptano od dawna w tysiącach polskich domów.

"ŻANO-BODO Eugeniusz-Bogdan ur. 1899 r. Genewa, s. Teodora, z zawodu aktor, reżyser- informował Polski Czerwony Krzyż- w dniu 26 VI 1941 r. został aresztowany i decyzją specjalnej Narady przy NKWD ZSRR został skazany na 5 lat (jako społecznie niebezpieczny element). Okres kary odbywał w Butrymskim więzieniu (Moskwa), w m. Ufa i Archangielskiej obł. Zmarł 7 X 1943 r. (informacji o miejscu pochowania brak). Na podstawie 3 artykułu Ustawy Federacji Rosji z dn. 18 X 1991 r. w/wymieniony został zrehabilitowany."

Za: R. Wolański, Eugeniusz Bodo. Już taki jestem zimny drań, Poznań 2012, s. 343- 344.

Powstaje film dokumentalny S. Janickiego (tak, pan od cyklu W starym kinie), Za winy niepopełnione. Później w Super Ekspressie pojawił się artykuł wyjaśniający za co i dlaczego zginął Bodo (źródłem protokoły przesłuchań Bodo). Tragizm losów Bodo po aresztowaniu został spotęgowany kilkoma epizodami, które paradoksalnie mu...zaszkodziły. Innemu mogły pomóc. I pod inną okupacją. Przede wszystkim za dobrze znał rosyjski, po drugie, narodowość szwajcarska a zatem podejrzewany o szpiegostwo wg organów sowieckich- jak napisano: śledztwo nie potwierdziło działalności wywiadowczej. Po trzecie, upomniała się o niego polska ambasada, co również z sowieckiego punktu widzenia było podejrzane. W 2008 powstaje film K. Kąckiej o Bodo- śledztwo w cyklu Na tropach tajemnic.

Autor książki w postscriptum zadaje kilkanaście niewygodnych pytań. M.in. zastanawia się czy powodem zatrzymania Bodo nie był zwykły strach enkawudzistów przed wojną- pretekst do wywiezienia go a co za tym idzie i siebie (kolejny paradoks). Dopytuje również, gdzie podziały się ujawnione oficjalnie protokoły z przesłuchań Bodo- IPN nie ma; dlaczego uroczystości z odsłonięcia pomnika Bodo w Kotłasie nie filmowała telewizja publiczna?; podsuwa propozycję aby PISF wykorzystał w sprawie Bodo możliwości wynikające ze swojego statutu.

Tags: Bodo, kino, II RP, Wolański, zimny, drań, ostatnia, rola, historia, polityka, Sowiety