W książce W. Sobieskiego Dzieje Polski, tom 1 znajdują się ciekawe uwagi dotyczące roli naszych "starszych braci". Tom 1 obejmuje dzieje Polski do 1696 roku. Sanacja historyka nie kochała, co nie powinno dziwić z uwagi na jego poglądy polityczne. Dzisiaj gdyby ktoś odważył się napisać coś podobnego naraziłby się na zarzut antysemityzmu. Ale jak wiemy zarzut antysemityzmu to łata przyszywana każdemu, kto się narazi. Sobieski pisze tak:

"Obok Niemców wślizgnął się do Polski inny obcy element i bardziej wyłączny- żydzi. Biegli w gospodarce pieniężnej, byli na wysługach książąt- Piastów, kierowali nawet ich mennicą. Książeta, ciągnąc z nich zyski, osłaniali ich swą opieką, tak, że wszelki odruch przeciwko tym obcym przybyszom karano niezwykle surowo jakoby za "świętokradztwo", jak o tym wspomina z oburzeniem kronikarz Wincenty. Żydów jednak w Polsce naogół było mało, i duchowieństwo było im niechętne, szczególnie synod wrocławski z r. 1266 ostro przeciw nim wystąpił. Przywilejem, jaki im wystawił w r. 1264 Bolesław, książe kaliski, przyznał im wolność handlu, wyłączył od innych sądów, brał ich pod swą opiekę (np. przed posądzeniem o fałszowanie monety). Co prawda podobne przywileje dostawali współcześnie żydzi w krajach sąsiednich, ale były też kraje zachodnie, jak Anglia, z której właśnie pod koniec XIII w. wypędzono ich raz na zawsze (właściwie na 4 wieki)."

Za: W. Sobieski, Dzieje Polski, tom 1 do roku 1696, Warszawa 1938, s. 59- 60.

"Do postaci Kazimierza przyczepiła się legenda, którą rozwiali nowi historycy- legenda, jakoby był specjalnym protektorem żydów. Przywileje, które miał im dać Kazimierz, są, zdaje się, w przeważnej mierze fałszerstwem, urobionym dopiero w XV w. Przywileje, te są w sprzeczności ze statutami Kazimierza, w których bronił chrześcijan przed wyzyskiem tych "nieprzyjaciół naszej wiary świętej." Kazimierz zresztą musiał się liczyć z gwałtownym ruchem antysemickim, jaki wybuchł w Polsce w r. 1350. Bajką jest również, jakoby jego nieślubni synowie urodzili się z żydówki Esterki", ibidem, s. 98.

"Na domiar złego, miasta w rdzennej Polsce za czasów Kazimierza Jagiellończyka zalać miał nowy- cudzoziemski żywioł i język niemiecki pomnożyć swym napół-niemieckim narzeczem- żydzi. Był to największy błąd Kazimierza Jagiellończyka, że łakomiąc sie na opłaty, jakie jemu składali żydzi, otworzył wrota Polski dla nich na oścież. On to zatwierdził żydom przywileje, które Zbigniew Oleśnicki uważał za zmyślone, a które też, wskutek wzburzenia szlachty, musiał odwołać. Tym nie mniej jednak imigracja żydów była coraz większa, a już w XV w. Polskę zagranica nazwała "rajem dla żydów." Zagranica ze zdziwieniem nazwała Kazimierza największym opiekunem żydów- gdyż w chwili właśnie, gdy w XV w. z całych Niemiec, Czech, krajów austriackich, Hiszpanii i Portugalii wypędzono żydów- on na przekór ogólnemu prądowi właśnie ich do swego kraju przygarnął i to całymi masami. W chwili, gdy zagranica pozbyła się kwestii żydowskiej, Polska ją sobie sama stworzyła. Szczególnie około r. 1475 przybylo dużo żydów do Polski (Długosz), a do tego później od wschodu przybędą w roku 1495 do Korony całe rzesze żydów wschodnich, wypędzonych z Litwy", ibidem, s. 136.

"Polacy porwani walką z najeźdźcami, z których wszyscy byli wrogami katolicyzmu, nie mogli teraz pohamować chęci odwetu na tych w kraju, którzy się łączyli ze Szwedami, czy Siedmiogrodzianami. Czarniecki miał za zdradę karać setkami żydów. Sejm w r. 1658, wahając się, czy wydalić z Polski żydów czy arian, w końcu wyznaczył arianom 3 (później tylko 2) na ostateczną z kraju emigrację. Tegoż roku Jan Kazimierz zarządził konfiskatę dóbr żydów krakowskich za zdrady i związki ze Szwedami", ibidem, s. 235.

Tags: Sobieski, Dzieje, Polski, Żydzi, historia, polityka