H. von Herwarth w swoich wspomnieniach nakreśla tło zbliżenia sowiecko- niemieckiego. Opisuje także swoje perypetie w "sowieckim raju" i przekazanie tajnego protokołu dodatkowego paktu Ribbentrop- Mołotow Amerykanom. O dokumencie wiedzieli także Włosi, Francuzi i Anglicy. We wspomnieniach Herwartha, Między Hitlerem a Stalinem nieco umykają dwie rzeczy: po pierwsze, przekazał on tekst protokołu nie z miłości do Zachodu ale raczej bojąc się wojny. Wojny sowiecko- niemieckiej! Kilkakrotnie daje się wyczuć, że wolałby żeby stosunki były harmonijne, tak jakimi były przez dwa kolejne lata. Druga rzecz to tworzenie oddziałów ochotniczych z jeńców sowieckich. Ubolewa nad krótkowzroczną polityką Hitlera itd. ale gdyby plany "odrodzenia narodowego" sowieckiej Rosji się powiodły a szanse ku temu były jednocześnie duże i żadne, to miejsca na Polskę by nie wystarczyło...Ot, odwieczne marzenia o wspólnej Europie pod przewodem Niemiec i Rosji, bez USA. Zatrzymajmy się na chwilę w punkcie- tydzień przed wybuchem wojny.

Co byłoby gdyby Polska dostała od "sojuszników" informacje o planowanym rozbiorze? Prawdopodobnie niczego by to nie zmieniło. Wojna miała wybuchnąć. Ale...w przypadku uświadomienia beznadziejności sytuacji przed czasem, Polska mogła poddać się. Komu? Niemcom. Co w takim razie dalej? Czy pod koniec sierpnia 1939 potrzebni bylibyśmy Niemcom żeby iść już na Sowiety? Nie. Byliśmy zbędni. Zatem sytuacja nie byłaby o wiele korzystniejsza. Ale co ze Stalinem? Przełknąłby taki afront i wywołałby wojnę z Niemcami? Bardzo możliwe. I dopiero wtedy Niemcy próbowaliby tworzyć...polskie oddziały ochotnicze. Czy w momencie kapitulacji Polski przed wybuchem wojny istniała szansa na zmianę przywódcy Niemiec? Tak. Jednak gdyby wybuchła wojna, obojętnie czy w 1939 z winy Sowietów czy rozpoczęłaby się agresją Niemiec w 1941 sytuacja byłaby inna. Rozczłonkowana na państwa narodowe Rosja sowiecka padłaby jak przebity włócznią smok. Ale nasza sytuacja nie byłaby ciekawsza- Białoruś, Wielka Ukraina, strzępy Rosji, jakieś księstwo i kadłubowa Polska. Ofiar byłoby mniej ale czy za kilkadziesiąt lat ostałby się jakiś Polak?

Tags: pakt, Sowiety, Niemcy, Polska, wojna, Herwarth